Syncytialny wirus oddechowy – nie daj się zaskoczyć

6 września, 2022

Syncytialny wirus oddechowy to otoczkowy wirus RNA z tej samej rodziny co ludzkie wirusy paragrypy oraz wirusy świnki i odry.

Ponieważ wiele wirusów wciąż krąży po świecie w różnym czasie i w różnych porach roku, trudno jest przewidzieć nasilenie zimowych wirusów układu oddechowego w tym roku; utrudnia to planowanie poziomu zatrudnienia i zapewnienie odpowiednich zapasów urządzeń i sprzętu niezbędnych do poradzenia sobie z ewentualnym wzrostem zachorowań. Syncytialny wirus oddechowy (RSV) został po raz pierwszy wyodrębniony w 1956 roku i pojawia się w wielu krajach co najmniej raz w roku, więc może teraz jest właściwa pora, aby poczynić odpowiednie przygotowania?

Co to jest RSV?

Syncytialny wirus oddechowy to otoczkowy wirus RNA z tej samej rodziny co ludzkie wirusy paragrypy oraz wirusy świnki i odry. RSV to jeden z powszechnych wirusów, które powodują kaszel i przeziębienia w zimie, zwykle wywołując łagodne infekcje dróg oddechowych u dorosłych i dzieci, ale u niemowląt stanowiących grupę zwiększonego ryzyka mogą wywołać ostrą infekcję dolnych dróg oddechowych. Jest najczęstszą przyczyną zapalenia oskrzelików (zapalenie małych dróg oddechowych w płucach) u dzieci w wieku poniżej 2 lat i zapalenia płuc u dzieci w wieku poniżej 1 roku w Stanach Zjednoczonych [1].

Agencja Public Health England monitoruje poziomy aktywności wirusa RSV w Anglii i Walii i publikuje informacje przez cały sezon wirusowy [2]. Porady dotyczące objawów, rozpoznania i leczenia oraz dane dotyczące epidemiologii RSV można znaleźć na stronie Respiratory syncytial virus (RSV): guidance, data and analysis – GOV.UK (www.gov.uk).

Jak przenosi się wirus?

RSV jest przenoszony przez duże kropelki i wydzieliny w kontakcie z zakażoną osobą. Wirus może przetrwać na powierzchniach lub przedmiotach przez około 4 do 7 godzin.

Okres inkubacji (opóźnienie między zakażeniem a pojawieniem się objawów) wynosi od 3 do 5 dni [1].

Jakie są objawy i rozpoznanie?

Zakażenie wirusem RSV daje objawy podobne do przeziębienia, w tym nieżyt nosa (katar, kichanie lub przekrwienie błony śluzowej nosa), kaszel, a czasami gorączkę. U dzieci mogą również wystąpić zakażenia ucha i krup (szczekający kaszel spowodowany stanem zapalnym górnych dróg oddechowych). Przebyte zapalenie oskrzelików utrudnia oddychanie i może powodować trudności w karmieniu.

W sezonie wirusa RSV diagnostyka laboratoryjna nie zawsze jest konieczna, ponieważ zakażenie można opanować. Testy laboratoryjne w celu potwierdzenia zakażenia wirusem RSV wymagają pobrania próbki z nosa i gardła [3].

Jakie metody leczenia są dostępne?

Nie ma leczenia specjalistycznego zdatnego do ogólnego stosowania, celem jest przyniesienie ulgi pacjentowi i łagodzenie objawów. Rybawiryna jest lekiem przeciwwirusowym zarejestrowanym do leczenia zakażenia wirusem RSV i jest czasami stosowana w postaci inhalacji w leczeniu mniej poważnych form choroby lub dożylnie w ciężkich przypadkach. Jej skuteczność nie została ustalona, nie wykluczono działania toksycznego [6]. Oprócz leczenia wspomagającego omówionego powyżej można stosować nawadnianie płynami dożylnymi i podawać nawilżony tlen. Można stosować:

Czy dostępne są szczepienia?

W Wielkiej Brytanii zarejestrowano paliwizumab w terapii przeciwciałami monoklonalnymi do zapobiegania poważnym infekcjom dolnych dróg oddechowych wywołanym przez wirus RSV u niemowląt z wysokim ryzykiem zakażenia. Jest on umieszczony w wykazie umieszczonym na stronie internetowej NICE [4].

Kiedy zagraża nam wirus RSV ?

W krajach o klimacie umiarkowanym, takich jak Wielka Brytania, wirus RSV pojawia się regularnie każdego roku. Epidemie zwykle rozpoczynają się w październiku i trwają od 4 do 5 miesięcy, a szczyt zakażeń przypada w grudniu. Pora występowania i skala ostrego szczytu zimowego są względnie stałe, w przeciwieństwie do zakażeń wirusem grypy, które są znacznie mniej przewidywalne.

Czy z wirusem RSV wiążą się jakieś zagrożenia?

U większości ludzi zakażenie wirusem RSV powoduje łagodną postać choroby układu oddechowego. U niewielkiej liczby osób zagrożonych poważniejszą chorobą układu oddechowego zakażenie RSV może spowodować zapalenie płuc, a nawet zgon.

Według brytyjskiej Agencji Bezpieczeństwa Zdrowia (UKHSA) ponad 60% dzieci zostało zarażonych przed pierwszymi urodzinami, a ponad 80% – przed ukończeniem 2. roku życia. Niestety, przeciwciała, które powstają po zakażeniu we wczesnym dzieciństwie, nie zapobiegają kolejnym zakażeniom wirusem RSV w przyszłości. Stopień nosicielstwa wirusa RSV u dorosłych pozostaje nieznany.

Jaki wpływ ma wirus RSV na grupy wysokiego ryzyka?

Najbardziej zagrożone są bardzo małe dzieci (poniżej 1. roku życia) i osoby starsze. Podczas gdy większość zakażeń RSV zwykle powoduje łagodną chorobę, u niemowląt w wieku poniżej 6 miesięcy często rozwija się najcięższa jej postać, taka jak zapalenie oskrzelików lub zapalenie płuc, która może wymagać hospitalizacji. Dzieci urodzone przedwcześnie lub z przewlekłą chorobą płuc, a także osoby starsze z przewlekłą chorobą, są również narażone na zwiększone ryzyko rozwoju ciężkiej choroby.

U dorosłych rzadko rozpoznaje się zakażenie, ponieważ wirus RSV nie jest powszechnie uznawany za przyczynę infekcji dróg oddechowych u dorosłych. Pacjenci w podeszłym wieku często nie są badani mikrobiologicznie, ponieważ w ich wydzielinie z dróg oddechowych jest mniej wirusów niż u dzieci. Powoduje to niedoszacowanie liczby zakażeń u dorosłych.

Zapobieganie RSV 

Wirus RSV jest wysoce zaraźliwy. W USA zakażenie wirusem RSV jest przyczyną około 2,1 miliona wizyt ambulatoryjnych u dzieci poniżej 5. roku życia rocznie. Można podjąć pewne kroki, aby zapobiec jego rozprzestrzenianiu się. Do najskuteczniejszych środków ochrony należą te najprostsze, takie jak: