Czy możemy nauczyć się czegoś od kangurów?

8 czerwca, 2022

Najnowsze badania pokazują, że wczesne wprowadzenie kangurowania może mieć olbrzymi pozytywny wpływ na wyniki wcześniaków i dzieci z niską masą urodzeniową.

Najnowsze badania pokazują, że wczesne wprowadzenie kangurowania może mieć olbrzymi pozytywny wpływ na wyniki wcześniaków i dzieci z niską masą urodzeniową [3,4,5].

Kontakt „skóra do skóry”, często nazywany „kangurowaniem”, jest już powszechnie stosowany w praktyce położniczej i środowiskach opieki okołourodzeniowej na całym świecie od czasu pionierskiego wdrożenia tej koncepcji w Bogocie w Kolumbii. Ta niegdyś nowatorska technika ewoluuje od wczesnych lat 80. dwudziestego wieku. Teraz rozumiemy, że ciągły kontakt „klatka piersiowa do klatki piersiowej” i „skóra do skóry” stanowi realną alternatywę nie tylko w warunkach słabej infrastruktury, gdzie brakuje inkubatorów, a wskaźniki zakażeń gwałtownie rosną, ale także jako narzędzie poprawy wyników klinicznych dzięki pozytywnemu wpływowi na temperaturę ciała, tętno i częstość oddechów [1].

Jakie są zalety kontaktu „skóra do skóry”?

Liczne badania wykazały poprawę wielu parametrów, przy czym początkowo odnotowano wyniki w zakresie wyższych poziomów temperatury ciała niemowlęcia w prawidłowym zakresie, wcześniejszego rozpoczęcia karmienia piersią i zwiększonej więzi między rodzicem a dzieckiem. Korzyści te spowodowały rozpoczęcie stosowania natychmiastowego kontaktu „skóra do skóry” między matką a dzieckiem po zdrowym porodzie w terminie. Jednak w populacji wcześniaków skutki kangurowania są jeszcze bardziej znaczące, a o opiece nad wcześniakami możemy się wiele dowiedzieć od torbacza, od którego metoda ta wzięła swoją nazwę.

Kiedy mały kangurek przychodzi na świat, zaledwie kilka tygodni po zapłodnieniu, jest nie większy od cukierka i nie ma w pełni rozwiniętych kończyn, oczu i narządów wewnętrznych. Przez kolejne 6 miesięcy jest chroniony w torbie matki, utrzymywany w cieple, karmiony, i tam rośnie.

Kiedy kangurowanie stosowane jest u matek i dzieci po porodzie przedwczesnym oraz podczas pobytu na OIOM-ie noworodkowym, noworodek znajduje się w bardziej sprzyjającym i mniej stresującym środowisku, a pozytywny wpływ psychologiczny na matkę pomaga jej poradzić sobie z szokiem wczesnego i nierzadko zaskakującego porodu [2].

U wcześniaków i noworodków z niską masą urodzeniową (LBW) kangurowanie „poprawia nasycenie tlenem, obniża poziom kortyzolu, sprzyja zachowaniom skłaniającym do karmienia piersią, wspiera wzrost i rozwój mózgu oraz poprawia objętość odciągniętego pokarmu” [3]. Niedawno opublikowane wyniki badania prowadzonego w Szwecji wskazują na korzystny wpływ kontaktu „skóra do skóry” na stabilizację krążeniowo-oddechową skrajnych wcześniaków w ciągu pierwszych sześciu godzin po porodzie [4], a badanie przeprowadzone niedawno przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) wykazało, że kangurowanie (ang. kangaroo mother care, KMC) miało znaczący wpływ na przeżycie wcześniaków lub dzieci z niską urodzeniową masą ciała, jeśli rozpoczęto je wkrótce po urodzeniu, i mogło potencjalnie uratować nawet 150 000 dodatkowych istnień ludzkich rocznie w wyniku zmniejszenia śmiertelności [5].

Różne praktyki stosowane na świecie oraz czynniki ograniczające

Program kangurowania po raz pierwszy zastosowali lekarze z Bogoty w odpowiedzi na brak inkubatorów i poważne zakażenia występujące w szpitalach w ich kraju. Ich prace utorowały drogę dla dalszych badań i powszechnego przyjęcia tej metody, jednak jej zastosowanie w praktyce i akceptacja różnią się w zależności od kraju.

Kangurowanie to jedna z najtańszych interwencji, o których wiadomo, że zmniejszają śmiertelność, zakażenia, czas hospitalizacji i koszty opieki nad niemowlętami o niskiej masie urodzeniowej [6], jednak chociaż program z Bogoty i inne programy wykazały korzyści z niemal nieprzerwanego kontaktu z dzieckiem, w wielu krajach za sukces uważa się zaledwie jednogodzinny kontakt „skóra do skóry” dziennie.

Za skrócenie czasu kangurowania odpowiada wiele czynników. Wśród przeszkód można wymienić problemy ze sprzętem, zasobami i środowiskiem, przypadki negatywnego nastawienia personelu i brak świadomości korzyści płynących z kangurowania [7]. Prowadzone są działania w celu rozwiązania problemów związanych ze świadomością znaczenia kangurowania i podejściem do tej metody. Wydarzenia takie jak Międzynarodowy Dzień Kangurowania (Międzynarodowy Dzień Kangurowania – 15 maja – Dzień Kangurowania) zwracają uwagę na korzyści zarówno dla dziecka, jak i rodziców, a jednocześnie dają opiekunom pewność, że metoda ta przynosi korzyści ich pacjentom.

Jeśli chodzi o kwestię sprzętu, zasobów i środowiska, stworzenie optymalnej przestrzeni do stosowania kangurowania może wymagać przyjęcia znacznie szerszej strategii. Warto, aby producenci uwzględnili w swojej ofercie produkty, które mogą wesprzeć szpitale w stosowaniu tej jakże istotnej metody.

Niektóre gatunki zwierząt wykazują niewiarygodną troskę o swoje młode, a obserwacja instynktu macierzyńskiego w królestwie zwierząt może być dla nas źródłem cennej wiedzy. Wiedza ta z pewnością przysłuży się niemowlętom, rodzicom i opiekunom na oddziałach noworodkowych na całym świecie.